Ομαλή λειτουργία των σχολείων – Παιδαγωγικά μέτρα ανάπτυξης κοινωνικής συμπεριφοράς

Η πειθαρχία, αν και είναι αποτέλεσμα παιδείας, αποτελεί προϋπόθεση για την προαγωγή του σχολικού έργου και της ενδεδειγμένης συμπεριφοράς των παιδιών.

Το θέμα της πειθαρχίας στα δημόσια σχολεία Δημοτικής Εκπαίδευσης ρυθμίζεται από τους περί Λειτουργίας των Δημόσιων Σχολείων Δημοτικής Εκπαίδευσης Κανονισμούς του 2024 και σχετικές εγκυκλίους (Υ.Π.Π. 380/68/4 ημερ. 05.08.1998 και 7.19.04.10/4 ημερ. 24.09.2009). Η ενδεδειγμένη συμπεριφορά των παιδιών επιδιώκεται με την παιδαγωγική πειθώ και στόχος είναι η ανάπτυξη σε κάθε μαθητή/μαθήτρια της ικανότητας για ενσυνείδητη αυτοπειθαρχία. Η άσκηση οποιασδήποτε μορφής ψυχολογικής, λεκτικής και σωματικής βίας στα σχολεία, ειδικά από τους/τις ενήλικους/ες, απαγορεύεται ρητά και κατηγορηματικά.

Το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας ετοίμασε και απέστειλε στα σχολεία, πλαίσιο γενικού κώδικα καλής συμπεριφοράς. Στην προετοιμασία του κώδικα πήραν μέρος παιδαγωγοί, ειδικοί επιστήμονες και η Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας του Υπουργείου. Με βάση το πλαίσιο του γενικού κώδικα, στην αρχή του σχολικού έτους, επιτροπή που ορίζεται σε κάθε σχολείο διαμορφώνει προσχέδιο Κώδικα συμπεριφοράς και δεοντολογίας του σχολείου. Το προσχέδιο του Κώδικα αποτελεί αντικείμενο συζήτησης και επεξεργασίας μέσα στα τμήματα. Ο τελικός Κώδικας συμπεριφοράς και δεοντολογίας του σχολείου κοινοποιείται σε όλους/ες τους/τις μαθητές/μαθήτριες, εκπαιδευτικούς και γονείς/κηδεμόνες και δεσμεύει όλους/ες για την εφαρμογή του. Επιπλέον, κάθε τμήμα του δημοτικού σχολείου αποφασίζει για τον Ειδικό Κώδικα συμπεριφοράς και δεοντολογίας μέσα στο τμήμα. Οι πρόνοιες του Ειδικού Κώδικα είναι μέσα στο πλαίσιο που καθορίζει ο Κώδικας του σχολείου και διαμορφώνονται από τους/τις μαθητές/μαθήτριες του κάθε τμήματος υπό την καθοδήγηση του/της υπεύθυνου/ης εκπαιδευτικού του τμήματος. Ο Ειδικός Κώδικας συμπεριφοράς και δεοντολογίας δεσμεύει όλους/ες για την ορθή εφαρμογή του, ώστε να διασφαλίζεται η ομαλή λειτουργία του τμήματος.

Η εκδήλωση αντικοινωνικής/αρνητικής συμπεριφοράς συνδέεται στον Κώδικα συμπεριφοράς και δεοντολογίας με διαβαθμισμένα παιδαγωγικά μέτρα/συνέπειες, που αποτελούν αρνητικές συνέπειες για τον/τη συγκεκριμένο/η κάθε φορά μαθητή/μαθήτρια αλλά και φυσικό επακόλουθο της αντικοινωνικής/αρνητικής του/της συμπεριφοράς. Τα παιδαγωγικά μέτρα/συνέπειες, τα οποία έχουν επανορθωτικό και όχι τιμωρητικό χαρακτήρα, εφαρμόζονται κατά τρόπο συστηματικό και χωρίς χρονική καθυστέρηση, ώστε να συνδέεται άμεσα η συμπεριφορά με το παιδαγωγικό μέτρο/συνέπεια.

Όταν ο/η μαθητής/μαθήτρια παραβιάζει έναν από τους κώδικες καλής συμπεριφοράς, ο/η εκπαιδευτικός, αφού εξαντλήσει όλα τα μέσα που στηρίζονται στην πειθώ, μπορεί να χρησιμοποιήσει παιδαγωγικά μέτρα/συνέπειες, ανάλογα με τις επιπτώσεις της συμπεριφοράς του παιδιού. Τα παιδαγωγικά μέτρα/συνέπειες είναι:

• Μη λεκτική προειδοποίηση από τον/την εκπαιδευτικό (για παράδειγμα με το βλέμμα)
• Προφορική ή γραπτή παρατήρηση από τον/την εκπαιδευτικό
• Απομάκρυνση για λίγα λεπτά από δραστηριότητες της τάξης ή αλλαγή θέσης
• Στέρηση προνομίων ή δικαιωμάτων
• Ατομική δραστηριότητα αναστοχασμού
• Διορθωτική δραστηριότητα (όπως για παράδειγμα επαναφορά πρότερης κατάστασης, απολογία)
• Προφορική και γραπτή (σε κλειστό φάκελο) ενημέρωση γονέα/κηδεμόνα από τον/την εκπαιδευτικό
• Παρατήρηση από τον/τη διευθυντή/διευθύντρια ιδιαιτέρως ή ενώπιον γονέα/κηδεμόνα
• Τακτική παρουσία μαθητή/μαθήτριας ενώπιον του/της διευθυντή/διευθύντριας (πρωί ή και μεσημέρι), για υπενθύμιση της αναμενόμενης συμπεριφοράς ή για αναστοχασμό για την ημέρα
• Προσωρινή κράτηση αντικειμένων που δεν επιτρέπονται στο σχολείο και παράδοσή τους στον γονέα/κηδεμόνα
• Αποζημίωση για προξενηθείσα υλική ζημιά στην περιουσία του σχολείου ή και άλλων, η οποία καταβάλλεται από τον/τη γονέα/κηδεμόνα του/της μαθητή/μαθήτριας.
• Κοινωφελής σχολική εργασία κατά τη διάρκεια λειτουργίας του σχολείου, υπό την επίβλεψη εκπαιδευτικού
• Διαδικασία συζήτησης στην παρουσία εκπαιδευτικών ή και της διευθυντικής ομάδας του σχολείου και του/των γονέα/ων-κηδεμόνα/ων του/της μαθητή/μαθήτριας
• Παραμονή σε κατάλληλο χώρο κατά τη διάρκεια της ημέρας για μία περίοδο, στην παρουσία εκπαιδευτικού. Κατά τη διάρκεια του χρόνου αυτού ο/η μαθητής/μαθήτρια εμπλέκεται σε δραστηριότητες με παιδαγωγικό χαρακτήρα.
• Στέρηση συμμετοχής σε σχολικές εκδηλώσεις ή δραστηριότητες για μία περίοδο καθημερινά από μία μέχρι πέντε συνεχόμενες ημέρες
• Αποχώρηση του/της μαθητή/μαθήτριας για τη συγκεκριμένη ημέρα από το σχολείο, με τη συνοδεία του γονέα/κηδεμόνα ή άλλου, εξουσιοδοτημένου από αυτόν, προσώπου.
• Παραμονή του/της μαθητή/μαθήτριας για λόγους ασφάλειας για επιπρόσθετες ημέρες εκτός σχολείου (μίας έως δύο ημέρες),
• Εφαρμογή εναλλακτικού προγράμματος εκπαίδευσης του/της μαθητή/ μαθήτριας εντός του σχολείου
• Αλλαγή τμήματος του/της μαθητή/μαθήτριας
• Αλλαγή σχολείου του/της μαθητή/μαθήτριας.