Πώς βλέπουμε εμείς, από τη δική μας υποκειμενική προοπτική, να γίνεται μία ενέργεια που εκφράζουμε; Συνεχώς, κατά διαστήματα, ή προοδευτικά; Μια και καλή, ή με επανάληψη; Με ολοκλήρωση ή όχι ακόμα; Εδώ έχουμε να κάνουμε με το ποιον ενέργειας, που δηλώνει καθαρά την υποκειμενική μας αντίληψη απέναντι σ’ αυτά που λέμε.

Παραδείγματα:
ΑΥΤΟ-3 ΜΟΥΡΜΟΥΡΑ-συνεχώς (Μουρμουράει συνέχεια!)
3-ΧΟΡΗΓΙΑ(ΒΟΗΘΕΙΑ)-1-πολλές-φορές (Μου δίνει οικονομική βοήθεια ξανά και ξανά)
ΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ-προοδευτικά (Ειδοποιώ κατ’ επανάληψη και πιο έντονα κάθε φορά)
ΦΑΓΗΤΟ-ΣΥΝΤΕΛΕΙΑ (Έχω φάει)
ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ-ΑΚΟΜΑ (Ακόμα δεν έχει τελειώσει το σεμινάριο)

Ποια είναι η χρονική σχέση που συνδέει την εκφορά και το περιεχόμενό της; Τώρα; Πριν; Μετά; Εδώ έχουμε να κάνουμε με το γραμματικό χρόνο.

Παραδείγματα:
ΦΑΓΗΤΟ, ΜΕΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑ (Αφού έφαγα, μετά δούλεψα)
ΕΛΕΥΣΗ-προ, ΕΛΕΥΣΗ-μετά (Ήλθα, θα έλθω)
ΠΟΛΥΣ-ΚΑΙΡΟΣ 1-ΟΡΑΣΗ-2 (Ούου, έχω πολύν καιρό να σέ δώ!)
ΕΤΟΣ-προ, ΕΤΟΣ-μετά (Πέρυσι, του χρόνου)
ΑΕΡΟΠΛΑΝΟ-ΑΦΙΞΗ, ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ (Το αεροπλάνο αφίχθη, θα αναχωρήσει)

Τί υποδηλώνει για μας το περιεχόμενο μίας εκφοράς; Κάτι οριστικό; Κάτι υποθετικό; Κάτι πιθανό; Κάτι που πρέπει ή θέλουμε ή ευχόμαστε να γίνει; Εδώ έχουμε να κάνουμε με τη γραμματική έγκλιση.

Παραδείγματα:
ΦΕΥΓΕΙΣ, παρακαλώ-να-ΦΥΓΕΙΣ, ΦΥΓΕ!
ΕΡΧΕΣΑΙ, μακάρι-να-ΕΛΘΕΙΣ, ΕΛΑ!
ΝΑΙ, υποθέτω-ΝΑΙ, μακάρι-ΝΑΙ!
ΚΑΘΕΣΑΙ, πέρασε-να-ΚΑΘΙΣΕΙΣ, ΚΑΤΣΕ-κάτω!
ΤΑΞΙΔΕΥΩ, εύχομαι-να-ΤΑΞΙΔΕΨΩ, να-μπορούσα-να-ΤΑΞΙΔΕΥΑ

Η κλίση εξυπηρετεί, λοιπόν, στην οικονομικότερη έκφραση όλων αυτών των σχέσεων. Στη συνέχεια παρατίθενται τα διάφορα είδη κλίσης που απαντούν στην ΚΝΓ.